پیش‌بینی تغییرات سطح آب زیرزمینی دشت همدان-بهار با مدل سری‌های زمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه بهداشت محیط- دانشگاه علوم پزشکی همدان

2 عضو هیئت علمی گروه آمار و اپیدمیولوژی- دانشگاه علوم پزشکی همدان

چکیده

دشت همدان- بهار، یکی از چهاردشت منطقه همدان است. وسعت گسترش سفره آبدار اصلی موجود در آبرفت‌های این دشت، حدود 520 کیلومترمربع می‌باشد. این سفره، از طریق نفوذ مستقیم از ریزش‌های جوی، نفوذ از جریان‌های سطحی، آب برگشتی از مصارف کشاورزی، شرب و صنعت و هم‌چنین ورودی‌های زیرزمینی تغذیه و از طریق برداشت از آب زیرزمینی برای مصارف مختلف و هم‌چنین خروجی زیرزمینی تخلیه می‌گردد. روند کلی هیدروگراف معرف آب زیرزمینی دشت، براساس اطلاعات سطح آب زیرزمینی در طی سال‌های گذشته نزولی و نشانگر بروز افت مداوم و کاهش ذخائر مخازن آب زیرزمینی می‌باشد. در این تحقیق، به منظور ارائه مدل آماری و سپس پیش‌بینی وضعیت سطح آب زیرزمینی دشت بهار از مدل‌های سری زمانی استفاده گردید. برای مدل‌سازی از اطلاعات سطح آب زیرزمینی در طی سال‌های 81-1362 استفاده شد. سپس با استفاده از مدل ARIMA(1,1,0) از داده‌های ارائه شده برای پیش‌بینی سطح آب زیرزمینی در 20 سال آینده استفاده گردید. نتایج حاصله از مقادیر پیش‌بینی شده به وسیله مدل سری زمانی، نشان می‌دهد که در صورت ثابت ماندن الگوی مصرف و هم‌چنین عدم تغییرات در روند تغذیه سفره در طی بیست سال آینده با کاهش حدود 17/5 متر نسبت به وضعیت فعلی سطح سفره مواجه خواهیم شد. بنابراین با توجه به محدودیت منابع و افت سطح ایستابی و هم‌چنین حساسیت ویژه این دشت در تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت شهر همدان و بهار و لزوم برداشت آب بیشتر در سال‌های آینده، تصمیم‌گیری برای مدیریت آب زیرزمینی در محدوده دشت الزامی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Predication of Groundwater Level Changes in the Plain of Hamedan-Bahar Using Time Series Model

نویسندگان [English]

  • Ali Reza Rahmani 1
  • Mortaza Sedehi 2
1 Assist.Prof. Hamedan University of Medical Sciences
2 Faculty member of Hamedan University of Medical Sciences
چکیده [English]

Aquifer in alluvium of this plain is 520 km2. The aquifer is recharged from direct infiltration of precipitation and surface runoff, return flow from agricultural, industrial and domestic uses and groundwater input and discharged through water abstraction for different consumptions and groundwater output. The groundwater level hydrograph of shows that the level and storage of water continously decreased in the last years. In this research, times series model was used for forecasting groundwater level of plain in future. The groundwater levels in 1984-2003 were used as observed data. Then with time series model, the ARIMA(1,1,0) model was fitted and of groundwater level for next 20 years were forecasted. The results of forecasting model show that in the next 20 years the groundwater level will decreases by 17.5m. So, with limitation of water resources, drawdown of groundwater level and increase of water consumption in future, groundwater management in Hamedan-Bahar plain is essential for sustainable use of groundwater resources.

1- شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، (1378). " کتاب جامع صنعت آب و فاضلاب کشور"، روابط عمومی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، تهران.
2- معاونت آمار و اطلاعات، (1379). " آمارنامه استان همدان"، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان همدان، همدان.
3- سازمان حفاظت محیط زیست همدان، (1369)."  گزارشی پیرامون وضعیت موجود آلودگی و منابع آلوده کننده آب در استان همدان و رودخانه گاماسیاب "، دانشگاه بوعلی سینا، همدان.
4- دفتر مطالعات منابع آب، (1380). " گزارش بیلان منابع آب زیرزمینی دشت همدان- بهار در سال آبی 1379-1378"، اداره کل امور آب استان همدان، همدان.
5- معاونت هماهنگی و برنامه‌ریزی، (1378). " منابع و مصارف آب در استان همدان" ، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، همدان.
6- دفتر مطالعات منابع آب، (1380)."  گزارش مطالعات منابع آب زیرزمینی دشت بهار، سال 1379-1378 "، اداره کل امور آب استان همدان، همدان.
7- دفتر مطالعات منابع آب، (1374)."  گزارش مطالعات منابع آب زیرزمینی دشت بهار، سال 1373-1372 "،  اداره کل امور آب استان همدان، همدان.
8- دفتر مطالعات منابع آب، (1382). " گزارش خلاصه وضعیت منابع آب زیرزمینی دشت‌های استان همدان در سال آبی.
1381-1380 "
، اداره کل امور آب استان همدان، همدان.
9- سازمان حفاظت محیط زیست همدان، (1377)." آلودگی و منابع آلاینده آب رودخانه‌های استان همدان- رودخانه عباس‌آباد و قره‌چای، مرحله سوم "، دانشگاه تهران.
10- بزرگ‌نیا، ا.، (1367). "تجزیه و تحلیل سری‌های زمانی و پیش‌بینی"، معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی، مشهد.
11- مشکانی، م.ر.، (1371). "تحلیل سری‌های زمانی: پیش‌بینی و کنترل"، مرکز چاپ وانتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
12- Quenouille, M., (1992) ."Approximation Test of Time Series Models", J.R Statist. Vol. 11, pp: 18-84.